Stan zdrowia
Czym jest udar?
Udar ma miejsce, kiedy zaburzony jest dopływ krwi do pewnych obszarów mózgu. Udar jest charakteryzowany jako masywne lub nagłe zaburzenie funkcjonowania mózgu i może prowadzić do poważnych i trwałych uszkodzeń mózgu. Udary są powodowane albo przez zablokowanie tętnicy mózgu (udar niedokrwienny), albo przez krwawienie do mózgu (udar krwotoczny). Około 85 procent udarów to udary niedokrwienne, a tylko 15 procent to udary krwotoczne.1 Zgodnie z danymi Niemieckiej Fundacji Udaru Mózgu każdego roku w Niemczech około 270 000 doznaje udaru. Około jedna piąta pacjentów umiera w przeciągu pierwszego miesiąca od incydentu, a prawie 40 procent w przeciągu pierwszego roku. Około połowa przeżywających pacjentów jest trwale niepełnosprawna po przebyciu udaru, a około milion osób w Niemczech żyje z długotrwałymi konsekwencjami udaru.2 W niektórych przypadkach przed udarem występuje przemijający atak niedokrwienny (TIA). Przemijający atak niedokrwienny (TIA) często jest określany jako „mini-udar”. Powoduje on takie same uszkodzenia neurologiczne jak udar, np. zaburzenia widzenia, zamazana mowa i oznaki paraliżu. Jednakże większość objawów TIA znika w przeciągu godziny, natomiast ubytki neurologiczne wywołane przez udar utrzymują się dłużej niż przez 24 godziny. Niemniej jednak TIA powinno być traktowane bardzo poważnie, ponieważ wskazuje na problem w dostarczaniu krwi do mózgu i jest ostrzeżeniem przed zagrażającym udarem. Dlatego niezbędne jest przejście szczegółowych badań medycznych jeżeli u Ciebie lub osoby w otoczeniu występują jakieś objawy opisane powyżej. W około 30 procentach wszystkich udarów nie można odkryć bezpośredniej przyczyny przy użyciu tradycyjnych metod diagnostycznych. Takie przypadki klasyfikowane są jako udary kryptogenne.
Przyczyny udaru
Ogólnie mówiąc udary niedokrwienne powodowane są przez zaburzenia sercowo-naczyniowe. W przypadku miażdżycy tętnice zwężają się ponieważ krwinki, tłuszcze we krwi i inne substancje odkładają się (blaszka) w ścianie naczynia. Może to zmniejszyć przepływ krwi, prowadząc do nagłego zaburzenia krążenia w mózgu i w konsekwencji do udaru.
Wysokie ryzyko udaru powiązane jest z arytmią serca w postaci migotania przedsionków (łącze do migotanie przedsionków). Migotanie przedsionków prowadzi do zwiększonego ryzyka tworzenia się skrzepów krwi (skrzeplin) w sercu. Taki skrzep może się oderwać, przemieścić się przez krwiobieg jako tzw. czop zatorowy i zablokować tętnicę w mózgu, wywołując w ten sposób udar. U osób cierpiących na migotanie przedsionków występuje pięć razy wyższe ryzyko doświadczenia udaru.1
Kolejne czynniki ryzyka udaru to:
- wysokie ciśnienie krwi
- palenie
- dyslipidemia lub podniesiony poziom lipidów we krwi
- otyłość oraz brak ćwiczeń
- cukrzyca
- arytmie sercowe (migotanie przedsionków)
Ponadto ryzyko krwotoku śródmózgowego lub udaru niedokrwiennego może być zwiększone przez następujące czynniki:
- zmiany w naczyniach krwionośnych, które wywołują otępienie naczyniopochodne
- zwiększone krwawienie, np. przez hemofilię
- wady rozwojowe naczyń krwionośnych (tętniaki)
- nadużywanie narkotyków
- urazy
- guzy
W jaki sposób można rozpoznać udar?
Udar może wywołać szeroką listę objawów w zależności od dotkniętego obszaru mózgu oraz od stopnia uszkodzenia mózgu. Przeważnie dotknięta jest jedna strona ciała. Wyłącznie w rzadkich przypadkach objawy występują obustronnie. Poniżej opisane są najbardziej typowe objawy udarów:
- paraliż twarzy: nierówny uśmiech, jedna strona twarzy opada
- nagłe osłabienie lub paraliż w rękach i nogach
- niewyraźne widzenie, podwójne widzenie lub ślepota
- uczucie zdrętwienia lub kłucia w twarzy, nogach lub rękach
- utrata równowagi, zawroty głowy
- zaburzenia mowy: niewyraźna mowa, powtarzanie słów lub sylab, afazja pamięciowa, bezsensowne lub zniekształcone wypowiedzi, całkowita utrata możliwości wypowiedzi
- trudność z rozumieniem ludzi, utrata orientacji, ogólne dezorientacja.
W jaki sposób diagnozowany jest udar
Diagnostyka opiera się na wywiadzie medycznym oraz badaniu lekarskim. Badanie neurologiczne dostarcza pierwszych informacji na temat obszarów mózgu, które zostały objęte i jak poważne mogą być uszkodzenia. Obrazowanie diagnostyczne takie jak tomografia komputerowa (TK) oraz rezonans magnetyczny (MRI) umożliwiają lekarzom rozróżnić pomiędzy udarem krwotocznym (krwawienie) a niedokrwiennym (zablokowana tętnica), co jest kluczowe do podjęcia odpowiednich decyzji terapeutycznych. W przypadku udaru niedokrwiennego, badanie przy użyciu środka kontrastowego tętnic w mózgu (np. angiografia) może pomóc w zlokalizowaniu zablokowanych naczyń.
Dodatkowo, należy wykryć potencjalne przyczyny udaru. Jeżeli lekarz podejrzewa, że migotanie przedsionków przyczyniło się do wywołania udaru, wtedy stosuje elektrokardiogram (EKG) do badania rytmu serca. Jeżeli nie można określić przyczyny udaru niedokrwiennego, można zastosować mały monitor serca a aby sprawdzić czy powodem nie było wcześniejsze nierozpoznane migotanie przedsionków. Oprócz tego badanie ultrasonografem tętnicy szyjnej może ujawnić predyspozycje do występowania miażdżycy tętnic mózgu, co również może prowadzić do udaru.
W jaki sposób można przeciwdziałać udarom?
Profilaktyka jest najbezpieczniejszą i najlepszą metodą przeciwdziałania udarom. Prowadząc zdrowy tryb życia, można zredukować lub całkowicie wyeliminować niektóre czynniki ryzyka. Zdrowy tryb życia oznacza:
- zdrową dietę z dużą ilością warzyw i owoców oraz potraw o niskiej zawartości cukrów i tłuszczów
- regularne ćwiczenia i uprawianie sportu
- odpowiednie przyjmowanie płynów, w szczególności w przypadku starszych osób, które mają obniżone uczucie pragnienia
- zaprzestanie palenia
- unikanie stresu,
- odchudzanie się w przypadku nadwagi.
Jeżeli pomimo prowadzenia zdrowego trybu życia nadal występują czynniki ryzyka należy regularnie odwiedzać lekarza i przechodzić badania kontrolne.
Kliknij tutaj, aby uzyskać dodatkowe informacje o sposobach leczenia udarów. (link do informacji o sposobach leczenia udarów)