Nagła śmierć sercowa

Obraz
Patient experiencing a Sudden Cardiac Death
grey
top_left
Off

Stan zdrowia

Czym jest nagły zgon sercowy?

Nagły zgon sercowy (Sudden cardiac death - SCD) jest terminem medycznym określającym niespodziewaną śmierć spowodowaną przez zatrzymanie funkcji serca. Śmierć następuje w przeciągu godziny od wystąpienia pierwszych objawów. Każdego roku na 1 000 śmierci w Europie i Ameryce Północnej występuje 50-100 nagłych zgonów sercowych.1 W Niemczech każdego roku około 65 000 ludzi umiera w wyniku nagłej śmierci sercowej, co oznacza 20 procent wszystkich śmierci sercowo-naczyniowych.2 Sportowcy są w grupie szczególnie wysokiego ryzyka. Występuje u nich dwukrotnie do czterokrotnie wyższe ryzyko wystąpienia nagłej śmierci sercowej (SCD) w porównaniu do ogólnej populacji.3 Zakłada się jednak, że sport nie odpowiada za podwyższone ryzyko śmierci. Bardziej prawdopodobne jest to, że u sportowców nagła śmierć sercowa powodowana jest przez niewykrytą chorobę serca, która predysponuje do wystąpienia ostrego zatrzymania akcji serca lub migotania komór w wyniku obciążenia w czasie ćwiczeń. 


Co jest przyczyną nagłego zgonu sercowego?

Najczęstszym powodem nagłej śmierci sercowej u ludzi w wieku średnim oraz osób starszych jest choroba niedokrwienna serca (ChNS). W wielu przypadkach, migotanie komór poprzedza zatrzymanie akcji serca. Zawał serca, inne zaburzenia rytmu serca, choroby zastawek serca lub choroby mięśnia sercowego (kardiomiopatia lub zapalenie mięśnia sercowego) mogą wywołać SCD. W około 55 procentach przypadków choroba będąca przyczyną jest nieznana, aż do momentu wystąpienia zdarzenia.4 


Jakie są czynniki ryzyka w przypadku nagłego zgonu sercowego?

Mówiąc ogólnie, nagły zgon sercowy może wystąpić u każdego. Osoby u których występują choroby naczyniowo-sercowe, w średnim wieku lub starsze, z nadwagą oraz pacjenci cierpiący na cukrzycę są w grupie podwyższonego ryzyka w porównaniu do młodych, zdrowych ludzi. Palenie, brak aktywności fizycznej, stres i nadużywanie alkoholu również zwiększają ryzyko. O ile same ćwiczenia fizyczne nie zwiększają ryzyka, intensywny wysiłek fizyczny lub udział w zawodach sportowych może prowadzić do nagłej śmierci sercowej, jeżeli serce jest osłabione przez chorobę np. niewykryte zapalenie mięśnia sercowego będące konsekwencją infekcji.


W jaki sposób można rozpoznać nagły zgon sercowy?

Nagła śmierć sercowa najczęściej występuje bez wcześniejszych objawów. Osoby doświadczające SCD upadają nagle. Nie reagują na dźwięk ani dotyk. Ich tętno jest niewyczuwalne i przestają oddychać w przeciągu jednej minuty. Ich źrenice są powiększone, a skóra może mieć szary kolor. Bez natychmiastowego leczenia mającego na celu przywrócenie rytmu serca śmierć następuje w przeciągu kilku minut.
Czasami pacjenci mogą doświadczyć przyspieszonego bicia serca, bólu w klatce piersiowej, duszności czy zawrotów głowy, co może wskazywać na potencjalny i niebezpieczny problem związany z sercem. Omdlenie może również poprzedzać nagłą śmierć sercową. Jeżeli samemu doświadcza się lub jest się świadkiem występowania opisywanych objawów, należy niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe. Po wystąpieniu takiego zdarzenia rozsądnie jest udać się do lekarza na dokładne badania medyczne, w tym poddać się badaniu elektrokardiogramem (EKG).


W jaki sposób prowadzić podstawowe zabiegi resuscytacyjne

W przypadku nagłego bólu klatki piersiowej, duszności lub omdlenia, należy niezwłocznie zadzwonić po pogotowie. Nieprzytomni pacjenci bez wyczuwalnego pulsu muszą być reanimowani przez prowadzenie masażu serca (również zwanego jako resuscytacja krążeniowo-oddechowa lub CPR) ponieważ trzy do czterech minut bez tlenu może doprowadzić do nieodwracalnych uszkodzeń mózgu. Resuscytację należy prowadzić do czasu przybycia zespołu ratunkowego. 
W przypadku migotania komór, dobrym rozwiązaniem może być defibrylacja (kardiowersja), która zatrzyma zaburzenie rytmu i przywróci normalną aktywność serca. Obecnie w wielu miejscach publicznych i budynkach dostępne są urządzenia AED (tzw. automatyczne defibrylatory zewnętrzne). Łatwe do zrozumienia instrukcje krok po kroku pomagają osobie udzielającej pomocy w prawidłowym zastosowaniu takiego defibrylatora.


W jaki sposób można zapobiec nagłej śmierci sercowej?

Jednym z najważniejszych środków przy przeciwdziałaniu nagłej śmierci sercowej jest wczesna diagnostyka chorób naczyniowo sercowych i odpowiednie leczenie. W szczególności sportowcy powinni przechodzić regularne badania naczyniowo-sercowe w celu odpowiednio wczesnego zdiagnozowania ukrytych chorób serca. Dodatkowo należy prowadzić zdrowy tryb życia, aby uniknąć czynników ryzyka takich jak brak ćwiczeń, otyłość, palenie czy nadużywanie alkoholu.


1 John et al. Cardiac Arrhythmia 3 Ventricular arrhythmias and sudden cardiac death. Lancet 2012; 380: 1520–29

3 Ferreira et al. Sudden cardiac death athletes: a systematic review Sports Medicine, Arthroscopy, Rehabilitation, Therapy & Technology 2010, 2:19 doi:10.1186/1758-2555-2-19 http://www.biomedcentral.com/1758-2555/2/19